فداغ را بیشتر بشناسیم
پیام فداغ نیوز/ فداغ نام دهستانی است در بخش مرکزی از توابع شهرستان گراش در جنوب استان فارس واقع شده است. قبلا جزو لارستان به شمار می آمد.
موقعیت و وسعت فداغ:
این دهستان در جنوب لارستان و شمال لامرد قرار دارد و از توابع شهرستان گراش است و در حدفاصل ارد و بیرم و صحرای باغ واقع شده است. این دهستان به طول ۴۸ کیلومتر – از کنگریشه تا خلیلی- و به عرض 22 کیلومتر -از شمال به کوه بالنگستان و از جنوب به گردنه انجیرو- است و ارتفاعش از سطح دریا 531 متر است.
جمعیت:
جمعیت این دهستان و روستاهای اطراف آن بیش از 10 هزار نفر است. در این دهستان ۴ گروه قومی- زبانی زندگی میکنند:
«فارسیزبانان»: درفداغ ساکن هستند.
«تراکمه»: در روستای خلیلی ساکن هستند.
«کورشها (قریش)»: ساکن روستاهای دیگر فداغ.
«ترک»: ساکن روستاهای دیگر هستند.
گویش مردم فداغ و دیدهبان عشمی (با لهجه فداغی)، از شاخههای فارسی قدیم و پهلوی، است. این دهستان شامل 6 روستا است.
پیشهٔ مردم:
اهالی این دهستان، مردمی کوشا و پرتلاش هستند. تجارت، کشاورزی، دامداری، صنعت، فرهنگ و خدمات پیشهٔ اکثر اهالی است. کمآبی و هوای نامساعد و شوری اراضی، کشاورزی را با محدودیتهایی روبرو کرده است اما به واسطه همت کشاورزان این منطقه در ردیف مناطق زراعی قرار گرفتهاست.
راهاندازی نمایندگی شرکت نفت جندی شاپور، مراکز تولیدی و کارگاههای جوشکاری، نجاری، آلومینیوم، آجرپزی، سنگ شکن، مرغداری و گاوداری در این دهستان باعث به وجود آمدن فرصتهای شغلی برای مردم منطقه شدهاست. لازم به ذكر است كه تعداد زیادی از مردان و جوانان فداغ در كشورهای عربی حوزه خلیج فارس، همچنین شهرهای ایران از جمله تهران، شیراز، بندرعباس، مشهد، عسلویه و اصفهان به تجارت و كسب و كار مشغولند، گفتنی است طبق آماری كه در دست است حدود ۲۰۰۰ نفر از فداغیها در بندرعباس ساكن هستند.
مشاهیر و اماکن فرهنگی:
نویسندگان، شاعران و ادیبان هویت جوامع فرهنگی هستند، و مشهورترین آنها:
باقر فداغی (لارستانی).
صنعت فداغی از بانوان شاعر دوران قدیم فداغ به شمار میآید که دختر کدخدای فداغ بوده است.
این دهستان در عصر حاضر نیز از شاعران، نویسندگان و اهل فرهنگ، هنر و ورزش بسیاری برخوردار است که می توان به محمد باقر باقری، عبدالرضا نعمتی (عبدی)، حسین فریدونی، حمزه قاسمی، علی اکسیر، حسن راهپیما، سید سجاد قتالی، سید مرتضی قتالی، رضا تقی نژاد، رضا خوشبخت، علی رنجبر، غلامحسین رمضانی، حسین خاکبیز، فاضل نریمانی، ابراهیم مسلمی، باقر طاهری، وحید رستگار، ضرغام منصوری و … اشاره کرد.
مراکز آموزشی در فداغ دو دبیرستان، دو دبستان پسرانه و دخترانه است. همچنین در تمام روستاهای حومه دبستان وجود دارد. کتابخانه مهدیه با داشتن چندین هزار جلد کتاب به صورت کامپیوتری در اکثر مسایل و موضوعات که به همت چند تن از جوانان راهاندازی شده، پذیرای مراجعین و طالبان فرهنگ و دانش است.
اماکن مذهبی:
حسینیه: در فداغ دو حسینیه به نامهای حسینیه جامع و حسینیه وحدت وجود دارد که در ماههای رمضان و محرم عزاداران حسینی به این دو مکان آمده و در سوگ مولایشان عزاداری میکنند.
مسجد: در فداغ چندین مسجد به نامهای مسجد جامع و مسجد قتال و مسجد صاحب الزمان و مسجد رسول اکرم(ص) وجود دارد. مسجد رسول اکرم(ص) در قدیم بنام مسجد زایر حسینی مشهور بود که توسط شخصی به نام زایر حسین ساخته شده و بعدا بازسازی شده است.
امامزاده: در فداغ چندین آرامگاه امامزاده وجود دارد که یکی از آنها در کنار مسجد جامع و یکی در بالنگستان است. همچنین امامزاده میر ابول به معروف به پیر بل در ۹ کیلومتری جاده فداغ-بیرم واقع است.
آثار و اماکن تاریخی:
قلعه میمون.
سد گمپو.
قلعه سوخته.
قلعه دولاب .
آسیاب آبی فداغ
چهارطاق فداغ
تل آتشکده: در ۱۵ کیلومتری غرب فداغ نزدیک قلعه میمون تپهای باستانی وجود دارد که قدمت آن به دوران قبل از اسلام برمیگردد. این مکان یکی از پرستشگاههای زرتشتیان فداغ بوده است.
حمام بزرگ عمومي فداغ، در آينده شرح مبسوط آن داده مي شود.
بالنگستان
در ۵ کیلومتری شمال دهستان فداغ در دامنه جنوبی کوههای عظیم بالنگستان (نزدیک گردنه بالنگستان) که ادامهٔ رشتهکوه زاگرس جنوبی است، منطقهای خوش آب و هوا و سرسبز وجود داشت که دارای چشمهٔ دایمی آب و نخلستان و درختان لیمو بود. همچنین زیارتگاهی در آن واقع شده که پذیرای زایرین از مناطق همجوار است. در گذشته نه چندان دور آسیاب آبی بالنگستان رونق فراوانی داشته که آب آن از چشمه و قنات اطراف تامین میشدهاست. در بالای نخلستان برج دیده بانی نیز وجود دارد.
قناتها و آسیابهای آبی و آب فداغ:
در منطقه فداغ چندین آسیاب آبی و رشته قناتهای زیادی وجود داشته که تا 70 سال پیش دارای رونق بوده و پس از آن قناتها و آسیابها از رونق و آبادانی افتادند. از جمله قناتها یکی «قنات حسن آباد» و دیگری «قنات جعفرآباد» است.
سد گمپو
در ۳ کیلومتری جنوب فداغ شدهاست. مصالح مورد استفاده در سد سنگ و ساروج است. طول تاج ان حدود ۲۵ متر و ارتفاع آن 22 متر و ضخامت سد ۶ متر است. قدمت ساخت این سد بر طبق آثار به جامانده و بررسیهای صورت گرفته به دوره زرتشتيان باز میگردد و در جریان حمله افغانها قسمتی از آن تخریب شده است. در پایین دست سد چشمهای واقع شده که برای درمان امراض پوستی مفید است.
قلعه سوخته
از آثار به جای مانده که در قلعه سوخته موجود است و نیز کند و کاوهایی که به صورت غیر قانونی در آن صورت گرفته شده؛ نشان از قدمت آن به دوران پیش از اسلام دارد و اشیای کشف شده در آن دارای ارزش زیادی از لحاظ معنوی و تاریخی است. آثار به جا مانده در آن شباهتهایی با قلعه میمون فداغ دارد.
چهار طاق
یكی دیگر از آثار تاریخی فداغ مكانی سنگیست كه دارای هشت ستون مجزا از هم در دو قسمت كه با سقفی گنبدی شكل است. چهارطاق فداغ در حال تخریب بود که به همت خیرین فداغ توسط میراث فرهنگی بازسازی گردید.
به قلم: حسین فریدونی